Leishmania

Leishmania in Nederland?

Waarom wij dit specifieke onderwerp aansnijden op onze website? Puur vanwege het feit omdat wij in onze directe omgeving zien dat honden steeds vaker mee op reis gaan naar Zuid-Europa en ook omdat er steeds meer honden vanuit Zuid-Europa naar Nederland komen.

Het is naar onze mening een ziekte welke in de toekomst niet weg te denken zal zijn in Nederland. Door veranderingen in ons klimaat kan de prevalentie toenemen in (non-) endemische gebieden of kan er een verschuiving plaatsvinden van Zuid-Europa naar meer gevallen in Centraal- en West-Europa. Het klinkt misschien cru uit onze mond, maar wij zijn ferm voorstander om dieren welke Leishmania hebben in non-endemische gebieden te euthanaseren. Uiteraard heeft euthanasie geen zin/onmogelijk in gebieden waar deze ziekte wijdverspreid is.

Parasiet

Leishmania, of eigenlijk Canine leishmaniosis, is een ziekte welke wordt veroorzaakt door de parasiet Leishmania infantum. De leishmania parasiet meet een groote van ongeveer 3mm en komt voor in meer dan 70 landen in de wereld. Volgens wetenschappelijke studies is er inmiddels aangetoond dat er In Zuidwest Europa momenteel miljoenen en miljoenen honden geïnfecteerd zijn.

De zandvlieg in Zuid-Europa

Omdat de leishmania parasiet alleen wordt overgebracht door een bepaald type zandvlieg (mug) en deze zandvlieg niet voorkomt in Nederland, is het zeer onwaarschijnlijk dat uw hond in Nederland met de leishmania parasiet besmet raakt. De ziekte wordt normaliter in Nederland dus alleen gezien bij honden die in Zuid-Europa of andere warme landen zijn geweest (hetzij daar geboren of door een vakantie).

Het ziektebeeld van Canine leishmaniosis is erg breed. Sommige honden worden niet ziek, terwijl andere honden ernstig ziek kunnen worden en zelfs aan de gevolgen van Canine leishmaniosis kunnen overlijden. Een infectie met de leishmania parasiet kan niet genezen worden, met medicatie is de infectie wel goed onder controle te houden. Het voorkomen van een infectie met de leishmania parasiet is dus erg belangrijk.

Besmetting

De leishmania parasiet leeft in twee gastheren: de zandvlieg zelf en een zoogdier (onze hond maar ook de mens zelf kan in uitzonderlijke gevallen besmet raken). Zandvliegen zijn de enige die in staat zijn om de leishmania parasiet over te brengen. Slechts een klein deel van alle zandvliegen draagt de Leishmania parasiet bij zich (0,5%-3%), maar dit is ruim voldoende om de leishmania infectie in honden (Canine leishmaniosis) in stand te houden.

Wanneer een met de leishmania parasiet besmette zandvlieg een gezonde hond prikt, zal de parasiet het lichaam van de hond binnentreden. De leishmania parasiet gaat in de afweercellen van de hond zitten en kan zich in deze cellen vermenigvuldigen. Wanneer de met leishmania besmette hond wordt geprikt door een gezonde zandvlieg, zal de parasiet het lichaam van de zandvlieg binnengaan. Deze nu besmette zandvlieg kan andere gezonde honden besmetten met de leishmania parasiet.

Ingekapselde parasiet

De parasieten kunnen zich inkapselen in milt, lever, lymfeklieren en beenmerg om na maanden of zelfs jaren ineens actief te worden. Op zo’n moment dat de parasiet ingekapselt is, is de ziekte dan ook niet aan te tonen door middel van een test. Honden met een zwak immuunsysteem zullen eerder ziek worden.

Overdraagbaarheid en ziekte

De ziekte wordt niet direct van hond op hond overgedragen, er zijn altijd beten van besmette zandvliegen noodzakelijk. Leishmania is voor zover bekend niet overdraagbaar van de hond op mens. Wel is bekend dat mensen met een verminderde weerstand, door een besmette zandvlieg Leishmania kunnen krijgen. Leishmaniasis heeft een wisselend verloop. Er zijn honden die vrij snel erg ziek worden, terwijl andere honden pas jaren later (tot zeven jaar) nog ziek worden of volledig symptoomloos blijven.

Wij hebben Am Staffs gezien bij fokkers met een leeftijd van 18 maanden welke besmet waren met deze parasiet en het uiterlijk hadden van een hond van 12 jaar. Ook kennen wij een zeer bekende dekreu met inmiddels een respectabele leeftijd van tien jaar waarvan de besmetting zodanig onder controle is gehouden dat deze hond geen of nauwelijks kenmerken van deze ziekte bij zich draagt.

Herkenning

Leishmaniose is een van de moeilijkste ziektes om te herkennen aan de hand van symptomen omdat deze sluipmoordenaar zo’n divers ziektebeeld kan hebben. Als fokker of eigenaar van de hond wordt er in eerste instantie pas als laatste gedacht aan Leishmania. Totdat je eenmaal deze ziekte in je omgeving bent tegengekomen.

Omdat wij om ons heen al enkele gevallen van deze slepende ziekte hebben meegemaakt laten wij standaard al onze honden jaarlijks testen. De hond kan drager zijn (positief) zonder zelfs ooit ziek te worden. Na verloop van tijd , dit kan weken, maanden, of zelfs jaren zijn, en afhankelijk van de organen welke aangetast zijn door de parasiet en het stadium van de ziekte, kunnen er standaard verschillende ziekteverschijnselen optreden.

Symptomen

Bijvoorbeeld in de algehele toestand van de hond. We zien dit in geleidelijk toenemende lusteloosheid. Gewichtsverlies ondanks dat de hond goed eet of zelfs veel meer eet. Bewegingsproblemen en/of gewrichtsklachten. Koorts ,slaapzucht, bloedarmoede (bleke slijmvliezen), vergrote lymfeklieren in hals en knieholte, diarree.

Kijken we naar de huidklachten, dan zouden we het volgende kunnen opmerken:
Droge schilferige huid en wondjes die slecht of niet genezen, kale plekken rond de oren, de neus en eventuele kaalheid op het lichaam en/of hoofd van de hond, korsten en kloven aan neusspiegel en voetzooltjes en zweren op de huid en in de slijmvliezen , algeheel rode geïrriteerde huid met eventueel blauwe plekken.

Diagnose

De diagnose is een nogal lastig verhaal vanwege de verschillende uitingsvormen. Daarnaast bestaan er meerdere testen voor Leishmaniose die op verschillende momenten, of gecombineerd kunnen worden toegepast. Wordt er negatief getest maar blijven de klachten dan is het aan te raden nogmaals te testen. Er zijn testen die ofwel de DNA van de parasiet aantonen of testen welke antistoffen tegen de parasiet in het bloed aantonen.

Testen

• De PCR test (Polymerase Chain Reaction) . Deze test spoort DNA-ketens van de parasiet op. Een hond die drager is maar niet ziek, kan zo ontdekt worden omdat de PCR-test redelijk zeker kan vaststellen of de hond positief of negatief is. Deze test wordt meestal gebruikt voor verdachte honden zónder symptomen.
• De IFI test, (Immuno Fluorescentie afweerstoffentest) is een test welke de hoeveelheid afweerstoffen tegen de parasiet aangeeft. Een test welke aangeraden wordt voor honden met één of meerdere symptomen.
• De ELISA test, is een test welke een betrouwbaarheid biedt van 80-100%, maar kan in de vroege fase van de ziekte vals negatieve uitslagen geven. Bij twijfelgevallen na een aantal weken hertesten.
• En tenslotte hebben we de DAT (Direct Agglutination Test) test, dit is een test op antilichamen in het bloed en kan – net als de Elisa – in een beginstadium vaak vals negatieve uitslagen geven.

Afgaande op de gegeven bovenstaande informatie, en praktijk ervaring, mag U er van ons gemakshalve van uit gaan dat een enkele test geen 100% garantie zal of kan bieden.

Als wij de Leishmania test aanvragen bij de dierenarts vragen wij altijd om een extra tube bloed af te nemen van de hond. De eerste tube wordt gebruikt om vast te stellen of de hond daadwerkelijk positief of negatief test. Als vervolgens blijkt dat dat de hond positief getest is op Leishmania, wordt de tweede tube gebruikt om te kijken wat de huidige conditie is van de nieren en de lever.
Als er dan vervolgens daadwerkelijk abnormale waarden worden gemeten, is het vaak een bevestiging van Leishmania, en naarmate de abnormailiteit van deze waarden zal de medicatie aangepast worden. Nierfalen is de grootste doodsoorzaak van Leishmania.

Behandeling

Als deze ziekte op tijd wordt herkent bij onze American Staffordshire Terrier, hetzij pup of volwassen, dan is deze ziekte over het algemeen goed te behandelen. De behandeling bestaat uit een lange kuur met het/de medicijn(en) Allopurinol, meglumine-antimoniaat en Miltefosine.

Allopurinol is een een geneesmiddel in de vorm van een tablet. Een geneesmiddel van origine voor de mens, welke de aanmaak van urinezuur tegengaat. Het wordt voornamelijk voorgeschreven tegen jicht en nierstenen.

Meglumine-antimoniaat (Glucantime®) is een medicijn speciaal ontworpen om Leishmania te behandelen, het wordt toegediend door middel van onderhuidse injecties. Wat ons opvalt is dat deze ampullen voor menselijk gebruik een fractie kosten in vergelijking met de variant voor onze honden. Het woord commercie komt meteen in mijn gedachten boven drijven.

Miltefosine (Milteforan®) is een medicijn in de vorm van een oplossing. Bijwerkingen zoals braken, diarree en verminderde eetlust in wisselende ernst zijn gemeld, maar deze zijn te voorkomen door het middel toe te dienen met de dagelijkse voeding. Miltefosine wordt al langere tijd gebruikt bij de behandeling van mensen met Leishmaniose.

Wij blijven het herhalen, hoe sneller de ziekte wordt vastgesteld bij uw hond, hoe groter de kans op een succesvolle behandeling. De medicijnen doden de parasiet niet maar verminderen de activiteit en vertragen de voortplanting van de parasiet. Patiënten worden dus niet vrij van infectie. Bij behandeling met allopurinol van dieren met een normale creatinine spiegel (nierwaarde) is na vier jaar nog 75% in leven. Bij dieren met een verhoogde creatinine spiegel zijn niet alleen de behandelingsmethoden beperkt, maar is ook de prognose veel minder.
Wij gaan hier verder niet specifiek in op de diverse behandelingsmethoden, doseringen, en tijdsduur daar elk geval van Leishmania een op zichzelf staand geval is. Gelieve contact op te nemen met uw dierenarts.

Preventie

Omdat de zandvliegen rond zonsondergang en zonsopgang het meest actief zijn zorgen wij dat onze honden, als ze in een risicogebied zijn, binnen zijn voordat de zon onder gaat, en pas weer naar buiten gaan wanneer de zon er weer is. Daarnaast vermijden we het wandelen in waterrijke gebieden en vermijden gebieden waar veel onbeschermde of besmette honden leven.

Er wordt aangeraden om een anti-tekenband om te doen, bijvoorbeeld een Scalibor®, Advantix of Vectra Protectorband. Leve de fipronil! Al heb ik persoonlijk zware bedenkingen qua effectiviteit. Ok, de zandvlieg zal naar alle waarschijnlijkheid sterven na eenmaal de hond gestoken te hebben. Maar het kwaad is naar mijn mening reeds geschied. Enig voordeel zou kunnen zijn dat de zandvlieg niet de mogelijkheid heeft om meerdere honden (in de nabijheid) te besmetten.

Maak daarnaast gebruik van horren, gaas, en klamboes. Verwijder broedplaatsen van ongedierte door het verwijderen van afval en resten organisch materiaal.

Vaccins

Sinds “kort” zijn er twee vaccins op de markt tegen Leishmania. Deze schijnen alleen te werken bij honden die geen Leishmania hebben. Alleen honden welke Leishmania vrij zijn mogen behandeld worden met deze vaccins. Zo niet, dan zal de behandeling een averechts effect hebben. In twijfelgevallen altijd een bloedtest uitvoeren!

Having said that, in Spanje waar de ziekte endemisch is, is een petitie gestart om het vaccin Canileish te verbieden. Dit vanwege de vele ernstige bijwerkingen. Het tweede vaccin, Letifend, van hetzelfde laken een pak, ook hier worden er door diverse instanties vraagtekens geplaatst.

Tenslotte

Hoewel leishmaniosis in Noord Europa nog steeds voornamelijk een importziekte is, zijn momenteel enkele autochtone gevallen bekend in Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland en Nederland. Leishmaniosis is een dynamische ziekte en veranderingen in bijvoorbeeld milieu en klimaat hebben een invloed op het voorkomen van zandvliegen en dus ook op het voorkomen van leishmaniosis in de toekomst. Wij zijn er van overtuigd dat zandvliegen ( net zoals de tijgermug!!) waarschijnlijk, en uiteindelijk, endemisch zullen worden in Centraal-Europa en Noord-Europa.